Zapalenie wymion
Zapalenie wymion – Ubroleksyna/Benestermycyna/Mamyzyna/Metacam :
Zapalenie wymion jest najczęściej odpowiedzią gruczołu mlekowego na infekcję spowodowaną bakterią, rozpoznawaną zazwyczaj po objawach klinicznych, najwyraźniej po nieprawidłowościach mleka i wymienia. Przy średniej zapadalności rzędu 40 przypadków na 100 krów na rok (IDF 2001), kliniczna postać zapalenia wymion jest najpowszechniejszą chorobą krów mlecznych na świecie. Wpływa ona na produkcję zwierzęcą, dobrostan zwierząt i jakość mleka.
1. Zapalenie wymion to kwestia ekonomii
Zapalenie wymion u bydła jest powszechnie uznane za najczęstszą i najbardziej kosztowną chorobę dotykającą przemysł mleczarski na całym świecie (Owens i inni, 1997 r.). Przykładowo w Wielkiej Brytanii skutkuje to około 880 000 przypadków klinicznych rocznie pojawiających się w całkowitej populacji 2,5 miliona mlecznych krów, przy szacunkowych kosztach dla przemysłu mleczarskiego Wielkiej Brytanii rzędu ponad 100 milionów funtów rocznie (DEFRA, 1999 r.). Gdyby wziąć pod uwagę również wpływ wywierany na produkcję mleka przez przypadki subkliniczne, koszty dla przemysłu należałoby zwiększyć o czynnik wielkości 2 lub 3 (Hillerton i Berry, 2005 r.). Przyglądając się produkcji, Seegers i inni (2003 r.) ocenili, że przy klinicznej postaci zapalenia wymion pojawiającej się w drugim miesiącu laktacji można spodziewać się straty 375 kg mleka (5% procent masy całej laktacji) oraz każdy dwukrotny wzrost zawartości komórek somatycznych (somatic cell count, SCC) powyżej 50 000 komórek/ ml skutkuje stratą 0,5 kg mleka dziennie (Hortet i Seegers, 1998 r., a-b).
2. Zapalenie wymion to kwestia związana z patogenem
Infekcja bakteryjna jest zwykłą przyczyną zapalenia wymion, przy czym Streptococcus uberis, Streptococcus dysgalactiae, Staphylococcus aureus, Escherichia coli są najczęstszymi bakteriami odpowiedzialnymi za to. Organizmy powodujące zapalenie wymion można podzielić na dwa modele epidemiologiczne: model środowiskowy i model zakaźny.
3. Zapalenie wymion to kwestia jakości
Zapalenie wymion ma znaczące szkodliwe wpływy na jakość mleka, co może wpływać nie tylko na następujące procesy przetwórstwa mleka, ale również może mieć sanitarne konsekwencje dla ludzkiego zdrowia. Jakość mleka definiuje się poprzez czynniki takie jak zawartość bakterii i zawartość komórek somatycznych (SCC), które w systemie opłat za mleko zostały ustanowione parametrami określającymi jakość. Zob. Tabela 3.
Leki/ml < 0,004 µg
Bakterie/ml: 100 000
Maksymalny poziom SCC dozwolony w masie mleka /ml: 400 000
Użyta wartość SCC: Średnia geometryczna z trzech próbek miesięcznych stosowana jako pojedyncza wartość dla okresu
Stany będące powodem zawieszenia licencji producenta: Druga następna średnia geometryczna z trzech miesięcy
SCC może być znacznie podwyższona bez żadnych widocznych zmian w mleku; kilka badań wykazało, że infekcje wewnątrzsutkowe mogą, w zależności od zaangażowanego patogenu, odpowiadać za znaczny wzrost SCC (de Haas, 2002 r.; Djabri, 2002 r.). Skutki wzrostu SCC w produkcji mleka zostały ostatnio podkreślone przez modelowe podejście oceniające skutki zapalenia wymion przy produkcji mleka(Beendsgaard i inni, 2003 r.; Seegers i inni, 2003 r.). Przemysł mleczarski w większości państw ustanowił limit regulacyjny ilości SCC w zbiorczym mleku (bulk milk somatic cell count, BMSCC). BMSCC odzwierciedla jakość mleka na farmie i w przypadku epidemii zapalenia wymion jest bardzo podwyższony i prowadzi do znaczących strat finansowych.
4. Zapalenie wymion to kwestia dobrostanu
Zapalenie wymion to poważny problem dla dobrostanu. Zgłasza się je jako najczęstszą chorobę wśród bydła mlecznego przyczyniającą się do wysokiego odsetka uboju oraz mogącą być przyczyną jednego na osiem zgonów bydła (Milne, 2005 r.). Zapalenie wymion to bolesna przypadłość. Wykazano, że krowy cierpiące na zapalenie wymion wykazują zwiększoną wrażliwość na ból - nawet w łagodnych i umiarkowanych przypadkach (Fitzpatrick, 1998 r.). Zapalenie wymienia, zwiększone ciśnienie wewnątrzsutkowe i zwiększone ciśnienie zewnętrzne (np. od sąsiadującej kończyny) są najbardziej oczywistym powodem bólu przy zapaleniu wymion (Borsberry, 2003 r.). Zapalenie indukuje zmiany w przetwarzaniu informacji nocyceptywnej, co prowadzi do zwiększonej wrażliwości na ból i może mieć poważne konsekwencje dla zwierzęcia (Milne, 2003 r.).
Dlatego też współcześnie jasnym celem i zobowiązaniem wszystkich zainteresowanych jest nie tylko produkowanie surowego mleka najlepszej jakości, ale uczynienie priorytetu z zapewnienia dobrostanu mlecznej krowy w trakcie tego procesu. Mając to na względzie Międzynarodowa Federacja Mleczarska i jej 35 państw członkowskich stworzyła i jednogłośnie uchwaliła odpowiednie cele terapii klinicznej postaci zapalenia wymion. Pierwszym z 5 celów jest leczenie klinicznej postaci zapalenia wymion i zapewnienie jak najszybszego ograniczenia bólu i dyskomfortu dla zarażonego zwierzęcia (Hillerton, 1998 r.).
5. Zapalenie wymion to kwestia terapii
Zapalenie wymion wciąż jest najczęstszą przyczyną stosowania antybiotyków u krów mlecznych, a leki przeciwzapalne pozostają istotną składową programów kontroli zapalenia wymion u bydła. Stary program zapobiegania zapaleniu wymion lub „plan pięciu punktów” (Neave i inni, 1969 r.) zalecał „natychmiastowe i adekwatne leczenie wszystkich przypadków klinicznej postaci zapalenia wymion, mające na celu redukcję prawdopodobieństwa nowej infekcji poprzez radzenie sobie z ekspozycją i drogami transmisji”. Zalecany przez National Mastitis Council dziesięciopunktowy Program Kontroli Zapalenia Wymion podobnie zwraca uwagę na potrzebę stosownego leczenia klinicznej postaci zapalenia wymion przez stosowanie odpowiedniego reżimu terapeutycznego. Odtąd, w ciągu 35 lat, terapia przeciwbakteryjna doprowadziła do ogromnej poprawy leczenia zapalenia wymion i dużej redukcji zapadalności i nasilenia klinicznej postaci zapalenia wymion w krajach z rozwiniętym przemysłem mleczarskim. Pomimo wprowadzenia różnorodnych metod kontroli włączając w to higienę przed, w trakcie i po dojeniu, mającą na celu minimalizację ekspozycji krów na organizmy powodujące zapalenie wymion, nieustannie pojawiają się jednak nowe przypadki zapalenia wymion, a skuteczna terapia antybiotykowa klinicznej postaci zapalenia wymion wymagana jest bardziej niż kiedykolwiek.
W przeszłości - gdy mleko produkowano głównie dla objętości - podstawowym celem leczenia było przywrócenie produkcji mleka, a porażka w eliminacji infekcji nie stanowiła głównego priorytetu. Obecnie cena mleka jest w większym stopniu podyktowana jego jakością i dlatego leczenie jest zorientowane bardziej na eliminację bakterii niż na kliniczne rozwiązanie. W związku z tym i zgodnie z teoretycznymi rozważaniami wybór antybiotyku (antybiotyków) powinien być oparty na gatunku obecnej bakterii, lekooporności rozpoznanego gatunku bakterii, stopnia penetracji antybiotyku do właściwego miejsca infekcji i minimalizacji ryzyka rozwinięcia oporności oraz toksyczności dla zwierzęcia (Whittem i Gaon, 1998 r.).