ZDROWIE UKŁADU ODDECHOWEGO

Choroby układu oddechowego są jednym z najpoważniejszych problemów, z którymi borykają się producenci drobiu. Wiele patogenów zakaźnych, takich jak wirusy, bakterie czy kombinacje powyższych, jest realnym zagrożeniem dla przemysłu drobiarskiego. Nasilenie choroby i wskaźniki śmiertelności są zróżnicowane, ale większość z tych chorób wpływa negatywnie na produkcyjność i wyniki osiągane przez brojlery, nioski i ptaki zarodowe. Co więcej, choroby te – poprzez pogorszenie sprawności układu oddechowego i ogólnej zdrowotności ptaków – sprzyjają rozwojowi zakażeń wtórnych, takich jak infekcje E. coli. Patogeny układu oddechowego całościowo mają zatem poważny ekonomicznie wpływ na produkcję drobiarską.

Wpływ chorób na zdrowie układu oddechowego

Patogeny układu oddechowego są na ogół bardzo zaraźliwe. Większość chorób układu oddechowego przejawia się klinicznie w podobny sposób, to jest wykrztuszaniem, wypływem z oczu, zapaleniem spojówek, utrudnionym oddychaniem, osowiałością itd., więc w procesie wyboru właściwego leczenia kluczowe znaczenie ma postawienie trafnego rozpoznania, szczególnie w przypadkach zakażenia wieloma patogenami lub różnymi szczepami. Znajomość patogenów współtworzących zespół chorobowy w danym przypadku ma decydujące znaczenie przy tworzeniu dobrego programu prewencji chorób.

Wirus choroby Newcastle*

Wirus choroby Newcastle (NDV, ang. Newcastle disease virus) powoduje wysoce zaraźliwą chorobę układu oddechowego, która występuje przede wszystkim u kurcząt, a także u indyków oraz innych gatunków ptaków, np. dzikich czy ozdobnych. Na zakażenie podatne są wszystkie grupy wiekowe ptaków. Istnieją różne serotypy i szczepy wirusa, o zjadliwości niskiej po wysoką, powodujące spektrum objawów ze strony układu oddechowego, a także objawy neurologiczne, spadek nieśności i różnego stopnia śmiertelność.

Zjadliwe (welogeniczne) szczepy wirusa choroby Newcastle są przyczyną wysokiej śmiertelności, ciężkiej choroby układu oddechowego i choroby układowej. Szczepy te mogą mieć właściwości neurotropowe (nvND) i wywoływać objawy neurologiczne wskutek zakażenia ośrodkowego układu nerwowego albo właściwości wiscerotropowe (vvND) i wówczas powodują krwotoki w narządach trzewnych i wylewy w skórze, podobne do tych stwierdzanych w przebiegu wysoce zjadliwej grypy ptaków.

Szczepy wirusa choroby Newcastle o niskiej zjadliwości (lentogeniczne albo mezogeniczne) powodują łagodne i nieswoiste objawy oddechowe, czemu towarzyszy niska śmiertelność. Szczepy szczepionkowe wirusa pozyskuje się właśnie z tej grupy wirusów.

Choroba Newcastle występuje praktycznie na całym świecie, ale w wielu regionach udało się ją zwalczyć. Chorobę można kontrolować poprzez szczepienia, przy czym zróżnicowanie szczepów, lokalne uwarunkowania prawne oraz złożoność innych protokołów szczepień wymagają, aby w sposób strategiczny wybierać odpowiednie szczepionki dla określonego regionu, fermy i presji chorobowej.

Wirus zakaźnego zapalenia oskrzeli*

Wirus zakaźnego zapalenia oskrzeli (IBV, ang. Infectious Bronchitis Virus), czyli jeden z najpowszechniej występujących patogenów układu oddechowego u ptaków, to koronawirus ptasi o wysokiej zaraźliwości, który powoduje chorobę układu oddechowego u kurcząt o łagodnym lub umiarkowanym przebiegu. Większość szczepów IBV powoduje u młodych kurcząt chorobę o niskiej śmiertelności, ale prawie 100% zachorowalności. Wśród objawów wymienia się tzw. rybi oddech, kichanie, zapalenie spojówek i wypływ z nozdrzy. Jednak najgorszym następstwem IBV jest podatność na wtórne zakażenia, co może prowadzić do wysokiej zachorowalności w stadzie na zapalenie worków powietrznych, skutkujące spadkiem produkcyjności i dodatkowymi nakładami pracy w trakcie obróbki poubojowej tuszek. Wynika to z uszkadzania przez IBV wrodzonych mechanizmów obronnych w organizmie ptaka, co sprzyja innym patogenom. Niektóre szczepy IBV mogą również uszkadzać nerki i wówczas odchody ptaków stają się wodniste, wzrasta spożycie wody i pojawia się osowiałość.

W stadach niosek i ptaków zarodowych zakażenie IBV powoduje znaczący spadek nieśności (do 50%), deformacje i wady skorupki jaj oraz niższą wylęgowość. Straty produkcyjne mogą być, zależnie od nasilenia zakażenia, krótkotrwałe albo utrzymywać się przez wiele tygodni, prowadząc do poważnych strat finansowych.

Prewencja IBV jest jak cel, który nieustannie się przesuwa. Szczepy terenowe IBV cechują się dużym zróżnicowaniem genetycznym i stale się zmieniają, więc wybór odpowiedniego szczepu szczepionkowego ma kluczowe znaczenie w strategii kontroli problematycznych szczepów w określonych regionach. Diagnoza poparta rozpoznaniem danego szczepu jest niezbędna przy ustalaniu, jakie wirusy występują w stadzie i powodują zachorowania.

Avianmetapneumowirus ( aMPV )

• Zakaźne zapalenie nosa I tchawicy indyków ( TRTV )
• Syndrom obrzękłej głowy u kur ( SHSV )

Metapneumowirusy ( aMPV ) należą do rodziny Paramyxoviridae podrodziny Pneumovirinae . Wyróżniamy 4 podtypy wirusa : A,B,C,D , z  czego najczęściej izolujemy  B i A.

Na zakażenie najbardziej narażone są indyki ( wszystkie izolaty pochodzące od kur są dla nich patogenne ).   TRTV  ma powinowactwo  do nabłonka górnych dróg oddechowych.  Wirus bardzo szybko rozprzestrzenia się głównie drogą horyzontalną poprzez kontakt pomiędzy ptakami. Wektorami niejednokrotnie są również człowiek, sprzęt zootechniczny, środki transportu, woda jak i pasza. Okres inkubacji patogenu jest krótki i z reguły wynosi  3-5 dni. Choroba atakuje ptaki w wieku 3-8 tygodni. Objawy kliniczne to osowiałość, kichanie, potrząsanie głową, szmery oddechowe, wypływ z otworów nosowych , pogorszona ruchliwość, zapalenie spojówek, obrzęk zatok podoczodołowych ,apatia itp. U niosek obserwuje się przejściowy aczkolwiek wyraźny spadek  nieśności . Zachorowalność może dochodzić do 100 % stada . Śmiertelność  uzależniona jest od wielu czynników i waha się od 1 % do , w skrajnych przypadkach , 90 %.

SHS często przebiega bezobjawowo. Niebezpieczne są powikłania bakteryjne  jak np. E.Coli. Najbardziej narażone są kurczęta w wieku powyżej 3 tygodni oraz kury nioski w pierwszym okresie produkcji ( spadek nieśności nawet o 30 %, słabsza wylęgowość , gorsza jakość skorup jaj ). Wystąpić także mogą objawy ze strony układu nerwowego ( torticollis, niezborność ruchowa )